To 2007 (προ κρίσης), μόλις 38 στους 100 Έλληνες εμπιστευόντουσαν την κυβέρνηση. Το 2014 το παραπάνω ποσοστό έφτασε αντίστοιχα σε 19 στους 100! Με απλά λόγια, η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων δεν εμπιστεύεται την κυβέρνηση της χώρας και αυτό δείχνει ξεκάθαρα πως το κοινοβουλευτικό (ούτε καν αντιπροσωπευτικό) πολιτικό μας σύστημα έχει αποτύχει παταγωδώς και είναι απόλυτα απαραίτητο να αλλάξει. Μόνη λύση η δημοκρατία. Άμεση και άμεσα.
ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΑ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ 
Η λεζάντα στο σχήμα δεν επαρκεί. Πρέπει να βάλετε link στην πηγή της δημοσκόπησης, το λιγότερο, αφού δεν αναφέρετε ούτε το ερώτημα καν (τι θα πει «εμπιστευόντουσαν την κυβέρνηση»;), αλλά ούτε η υπόλοιπη μεθοδολογία της δημοσκόπησης…
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
…και εννοώ στο ακριβές άρθρο ή έγγραφο που περιέχει τη δημοσκόπηση.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Μπορείτε να δείτε τα στοιχεία βάσει των οποίων δημιουργήθηκε το γράφημα εδώ:
http://tinyurl.com/jlw9nkp
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Τι σας πήρε τόσο καιρό;
Θα έλεγα ότι το σωστό link είναι αυτό:
http://www.oecd-ilibrary.org/sites/gov_glance-2015-en/11/01/index.html?contentType=%2fns%2fChapter%2c%2fns%2fStatisticalPublication&itemId=%2fcontent%2fchapter%2fgov_glance-2015-50-en&mimeType=text%2fhtml&containerItemId=%2fcontent%2fserial%2f22214399&accessItemIds=#
(αν και δεν μπορώ να βρω τη δική σας εκδοχή του γραφήματος).
Πάντως, νομίζω ότι αναφέρονται σε 19% πτώση, που σημαίνει
trust_before * (1 – 0,19 ) = trust_2014 trust_before = trust_2014 / 0,81
==> trust_before = 0,19 / 0,81 = 0,234567901
Που σημαίνει λίγο πάνω από 23 στους 100 Έλληνες το 2008 εμπιστεύονταν την κυβέρνηση –όχι 38 στους 100 που λέτε στις δυο γραμμές που μπήκατε στον κόπο να γράψετε.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Συγκεκριμένα το Excel λέει «Percentage points change since 2007 (left axis)»
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Σας ευχαριστούμε για τα σχόλια και τις διορθώσεις σας. Αν εμείς – από λάθος – ήμασταν περισσότερο ‘δεκτικοί’ με τις εκάστοτε κυβερνήσεις, εσείς δώσατε τα ακριβή νούμερα.
Το ουσιαστικό παραμένει, οι πλειοψηφία των Ελλήνων ΔΕΝ εμπιστεύεται την κυβέρνηση της χώρας.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Τί εννοείτε όταν λέτε «άμεση δημοκρατία»; Ρωτώ γιατί έχω την εντύπωση ότι δεν εννοούν όλοι το ιδιο πράγμα;
Ας πούμε για τους εφευρέτες της δημοκρατίας κλασικούς έλληνες, η δημοκρατία ειναι το πολίτευμα όπου δεν υπάρχει κυβέρνηση, ή «αντιπροσώπευση», ή οποιουδήποτε άλλου είδους πολιτκή «μεσιτεία» και όπου η εξουσία ασκείται απευθείας από την κοινωνία. Σε αυτό το πολίτευμα τα δημοψηφίσματα (των συνελεύσεων/εκκλησιών του Δήμου) έχουν νόημα, αφού διεξάγονται από ανθρώπους με κοινά συμφέροντα. Δηλαδή κανείς δεν θίγεται από μια απόφαση με την οποία διαφωνεί.
Επιπλέον η έκφραση «άμεση δημοκρατία» είναι πλεονασμός: η δημοκρατία, ή είναι άμεση (δηλ. δεν υπάρχει «αντιπροσώπευση» που να ασκεί εξουσία «στο όνομα του λαού»), ή δεν είναι δημοκρατία.
Σήμερα πολλοί πιστεύουν ότι τα δημοψηφίσματα από μόνα τους, αρκούν για να χαρακτηρίσουν ενα πολίτευμα ως άμεση δημοκρατία. Αρκούν όμως, όταν:
α)ούτε η «αντιπροσώπευση» καταργείται (ώστε η εξουσία να ασκείται απευθείας από την κοινωνία),
β) ούτε έχει επιτευχθεί η έμπρακτη ταύτιση ατομικού και συλλογικού συμφέροντο (όπως συνέβαινε σε μιά οποιαδήποτε πόλη της κλασικής Ελλάδας);
Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα υποθετικό δημοφήφισμα για παραμονή η έξοδο της Ελλάδας από την Ο.Ν.Ε. Η παραμονή θα σήμαινε κοινωνικό (και πιθανότατα βιολογικό) θάνατο 2 εκατομμυρίων ανθρώπων, οι οποίοι θυσιάζονται ήδη (αφού δεν θα ξαναβρούν ποτέ δουλειά) για να παραμείνει η χώρα στο ευρώ. Θα πρέπει αυτοί οι άνθρωποι να συμμετάσχουν σε μια διαδικασία, ξέροντας ότι ρισκάρουν τη ζωή τους (αφού επιτρέπουν σε άλλους να αποφασίσουν γι’ αυτήν);
Εν συνεχεία θα πρέπει να σεβαστούν ένα ενδεχόμενο αποτέλεσμα που θα σήμαινε την πολιτική («αμεσοδημοκρατική») επικύρωση του θανάτου τους; Λογικά θα πρέπει να το σεβαστούν, αλλιώς θα έπρεπε να μην έχουν συμμετάσχει καν στη διαδικασία.
Θέλω να καταλήξω ότι τα δημοψηφίσματα από μόνα τους δεν συνιστούν (άμεση) δημοκρατία, καθώς και ότι δεν έχουν νόημα σε κοινωνίες όπου δεν έχει προεπιτευχθεί η έμπρακτη ταύτιση ατομικού και συλλογικού συμφέροντος.
Μου αρέσει!Αρέσει σε 1 άτομο
Έξι ολόκληρες μέρες για να απαντήσετε σε ένα απλό ερώτημα; Αυτό εννοείτε ως «δημοκρατία άμεση και άμεσα»; Τελικά υπάρχει διαχειριστής της ιστοσελίδας;
Η «άμεση δημοκρατία» προϋποθέτει άμεσο διάλογο και άμεσες ερωταπαντήσεις. Έξι μέρες δεν είναι αμεσότητα, αλλά γραφειοκρατική μεσότητα…
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Αποδεχόμαστε την κριτική σας. Εύλογη. Η αιτία της καθυστέρησης οι ελάχιστοι πόροι μας. Δύναμή μας το πλήθος μας και προς το παρόν(;) είμαστε λίγοι.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Κατά τη γνώμη μου φίλε Υπνοβάτη αλλού έχετε δίκιο κι αλλού άδικο. Εξηγούμαι.
Η θεσμοθέτηση δημοψηφισμάτων με πρωτοβουλία πολιτών είναι αναγκαίος αλλά όχι και ικανός όρος για τη δημοκρατία. Απλά το πρώτο αλλά κρίσιμο βήμα. Έχετε δίκιο λοιπόν δεν πρόκειται για δημοκρατία. (Το άμεση πράγματι περισσεύει).
«διεξάγονται από ανθρώπους με κοινά συμφέροντα» Εδώ κάνετε λάθος. Κανείς ιστορικός δεν υποστήριξε ότι οι Αθηναίοι πολίτες αποτελούσαν μια ενιαία τάξη με κοινά συμφέροντα. Ούτε και οι ίδιοι είχαν μια τέτοια ιδέα για τον εαυτό τους. Είναι γνωστή η διάκριση: Οι πεντακοσιομέδιμνοι, οι τριακοσιομέδιμνοι και οι ζευγίτες.
«κανείς δεν θίγεται από μια απόφαση με την οποία διαφωνεί.» Θίγεται και παραθίγεται. Γι’ αυτό άλλωστε και όταν συζητούσαν για πόλεμο οι αρχαίοι Αθηναίοι αποκλείονταν απ’ τη ψηφοφορία οι κάτοικοι-αγρότες των συνόρων της Αττικής.
«δεν έχουν νόημα σε κοινωνίες όπου δεν έχει προεπιτευχθεί η έμπρακτη ταύτιση ατομικού και συλλογικού συμφέροντος»
Όταν θα έχει επιτευχθεί μια τέτοια ταύτιση δεν θα υπάρχει λόγος να γίνονται δημοψηφίσματα. Η πολιτική θα έχει πάψει να υπάρχει όχι μόνο ως πρακτική αλλά και ως έννοια.
Ας έρθουμε τώρα και στο συγκεκριμένο σας παράδειγμα για το δημοψήφισμα περί εξόδου απ’ την ΟΝΕ. Πράγματι μπορεί να υπερίσχυε η θέση υπέρ της παραμονής. Θα έπρεπε η μειοψηφία ν’ αποδεχθεί τη μοίρα της;
Αυτό που χάνεται απ’ την οπτική σας είναι η συνολική λειτουργία του θεσμού των δημοψηφισμάτων με πρωτοβουλία πολιτών. Θα γίνουν πολλά δημοψηφίσματα. Τουλάχιστον 16 κάθε χρόνο (4×4). Θα τα χάσουν όλα οι φτωχότεροι των πολιτών; Απίθανο. Φανταστείτε δημοψηφίσματα για: επίδομα ανεργίας σε όλους τους ανέργους για όλο το διάστημα της ανεργίας τους – ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για όλους χωρίς προϋποθέσεις – αφορολόγητο για όλους τα 10.000 € – κανένας πλειστηριασμός πρώτης κατοικίας κ.λ.π. κ.λ.π. Νομίζω πως θα τα κερδίζαμε όλα. Θα είχαμε σιγά σιγά μια νέα χώρα.
Μου αρέσει!Αρέσει σε 1 άτομο
Καταρχήν ευχαριστώ για τον διάλογο.
Σχετικά με τους συνοριακούς αγρότες της αρχαίας Αθήνας, η απαγόρευση αφορούσε ακριβώς το ότι το ατομικό τους συμφέρον ενδέχετο να αντιτίθεται στο συλλογικό με πολλούς τρόπους. Π.χ. ένας εμπορικός (ναυτικός) αποκλεισμός της Αθήνας θα οδηγούσε τους αστούς σε λιμοκτονία, άρα η Αθήνα θα έπρεπε να αμυνθεί, άρα η έννοια του συλλογικού συμφέροντος επέτασε να γίνει πόλεμος, ακόμα κι αν δεν θα τον επιθυμούσαν οι συνοριακοί αγρότες (αφού αυτοί δεν θα κινδύνευαν από λιμοκτονία). Από την άλλη, αν η Αθήνα δεχόταν εισβολή, τα χωράφια των συνοριακών αγροτών δεν θα τα υπεράσπιζαν μόνοι τους οι ίδιοι, αλλά θα απολάμβαναν της πλήρους κάλυψης του αθηναϊκού στρατού (δηλ. και των μή αγροτών κατοίκων του τειχισμένου άστεως – όπως άλλωστε είχε συμβεί τόσες φορές, ειδικά με τους αγρότες των επίφοβων παραλιακών περιοχών).
Η βασική άλλωστε αρχή της εκκλησίας του Δήμου ήταν ότι όσοι συμμετείχαν σε αυτή θα έπρεπε να μην κινούνται από ιδιοτελείς επιδιώξεις. Γι’ αυτόν τον λόγο αποκλείονταν και οι αριστοκράτες που ήθελαν επιστροφή στο προδημοκρατικό καθεστώς (αν και οι ίδιοι είχαν αυτοαποκλειστεί προ πολλού από τις συλλογικές διαδικασίες της πόλης, και περιορίζονταν στις συνωμοσίες και στη δοσιλογική συνεργασία με ξένες πόλεις, προκειμένου να επαναφέρουν το παλιό γαιοκτημονικό καθεστώς -βλ. τυραννία των Τριάκοντα). Εξάλλου οι συνοριακοί αγρότες απολάμβαναν της προστασίας των αθηναϊκών τειχών σε περίπτωση πολέμου, καθώς και αποζημιώσεις, κληρουχίες (σε περίπτωση που η Αθήνα κέρδιζε τον πόλεμο) κλπ. Δηλαδή δεν αφήνονταν σαν σκυλιά στην τύχη τους, όπως τα σημερινά 2 εκατομμύρια ων ανέργων («εγγεγραμμένων» και μή).
Όσο για τις εισοδηματικές τάξεις στην Αθήνα, ο καθένας πρόσφερε ό,τι του αναλογούσε. Κανείς δεν καλείτο να πληρώσει τη «νύφη» των άλλων. Γι’ αυτό και σε έναν πόλεμο, οι αριστοκράτες εξαναγκάζονταν στη ναυπήγηση πλοίων, οι μεγαλύτεροι γαιοκτήμονες στην προσφορά και εκτροφή ιππικού, οι μικρότεροι αγρότες και οι τεχνίτες στην κατασκευή πανοπλιών και τη στελέχωση του πεζικού, και οι θήτες στην επάνδρωση των πλοίων. Επιπλέον πολεμούσαν ΟΛΟΙ (και ειδικά οι ευπορότεροι έμπαιναν υποχρεωτικά πάντα στην πρώτη γραμμή, αφού είχαν περισσότερα να υπερασπιστούν).
Με άλλα λόγια, και στην αθηναϊκή περίπτωση υπήρχε ταύτιση συλλογικού και ατομικού συμφέροντος, και μάλιστα έχοντας ξεπεράσει τις αναπόφευκτες περιπλοκότητες και συγκρούσεις της προηγμένης κοινωνικής ζωής. Έτσι η «αρχή της πλειοψηφίας» δεν εφαρμόζεται δικτατορικά αλλά με αμοιβαιότητα και γνήσιο συλλογικό αίσθημα: η εκάστοτε πλειοψηφία φερόταν με ευθύνη στην εκάστοτε μειοψηφία και δεν τη θυσίαζε για κάποιο νεφελώδες και (επίτηδες αόριστο) «κοινό καλό».
Η γνώμη μου είναι ότι η (εννοείται έμπρακτη) ταύτιση συλλογικού και ατομικού συμφέροντος αποτελεί το ιδανικό έδαφος για δημοψηφίσματα (περίπου όπως αυτά που διεξάγονταν στις πόλεις της κλασικής Ελλάδας). Εκεί, κανείς δεν ένιωθε ότι η «κοινωνία» τον θυσιάζει για να σωθεί η «πλειοψηφία».
Σχετικά με τη τελευταία σας παράγραφο, θεωρώ βέβαιο ότι οι μή προνομιούχοι θα έχαναν όλα τα επόμενα δημοφηφίσματα, στην περίπτωση που έχαναν το αρχικό (παραμονή ή όχι στο ευρώ). Αν π.χ. η «κοινωνία» (δηλ. η πλειοφηφία που ζει από τον δανεισμό της χώρας, έχοντας αποκλείσει από αυτόν τη μειοψηφία) αποφάσιζε παραμονή στο ευρώ (ώστε να συνεχιστεί ο δανεισμός), τότε θα κατόρθωνε (ως πλειοψηφία) να επιβληθεί και σε επόμενα δημοφηφίσματα (π.χ. μή εγκρίνοντας τα επ’ αόριστον επιδόματα ανεργίας, αφού αυτά θα αφαιρούνταν από το ποσό του εξωτερικού δανεισμού, ως παροχές). Άλλωστε αυτό το διαπιστώνουμε ήδη σήμερα, όπου πλέον η πλειοψηφική «κοινωνία» (των βολεμένων) δείχνει να έχει συμφιλιωθεί πλήρως με το γεγονός ότι 2 εκ. άνθρωποι δεν θα ξαναδουλέψουν ποτέ, καθώς και με το γεγονός ότι η επόμενη γενιά είναι ήδη χαμένη.
Όσο για τους πλειστηριασμούς κατοικιών (ακόμα και της «πρώτης») εγώ θα ψήφιζα υπέρ του να γίνονται. Υπάρχουν χιλιάδες άστεγοι, ή χιλιάδες άνεργοι που έφαγαν έξωση επειδή δεν είχαν να πληρώσουν το ενοίκιο κλπ. Γιατί θα πρέπει να δοθεί δωρεάν σπίτι στον «ασυνεπή» δανειολήπτη και όχι και στον «ασυνεπή» ενοικιαστή; Επειδή ο πρώτος «προνόησε» και πήρε στεγαστικό; Ή επειδή ο δεύτερος δεν «προνόησε»;
Ή μήπως πιστεύετε ότι αυτός που θα ψήφιζε αρχικά για παραμονή στο ευρώ και συνέχιση του δανεισμού (και του βολέματός του), θα ψήφιζε εν συνεχεία για «σκόρπισμα» αυτού του δανεισμού, ώστε να έχουν σπίτια οι «κατώτεροι» και τα κορόιδα;
Θέλω να καταλήξω ότι τα δημοφηφίσματα μπορούν πολύ εύκολα να καταλήξουν ασφαλιστικές δικλείδες του καθεστώτος (και ειδικά σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, όπου ο φιλοτομαρισμός και η αντικοινωνική παθογένεια αποτελούν το κατεξοχήν δομικό στοιχείο της τριτοκοσμικής της «κουλτούρας»).
Ας τα υποστηρίζουμε λοιπόν, αλλά ταυτόχρονα ας αναζητούμε και τρόπους αποτροπής της συμφεροντολογικής διαστρέβλωσής τους από τους πονηρούς.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Και κάτι ακόμα.
Λέτε: «όταν θα έχει επιτευχθεί μια τέτοια ταύτιση (ατομικού και συλλογκού συμφέροντος) δεν θα υπάρχει λόγος να γίνονται δημοψηφίσματα. Η πολιτική θα έχει πάψει να υπάρχει όχι μόνο ως πρακτική αλλά και ως έννοια».
Μα… ακριβώς η επίτευξη ταύτισης ατομικού και συλλογικού συμφέροντος είναι ο σκοπός της πολιτικής (τουλάχιστον όπως όρισαν την πολιτική οι αρχαίοι έλληνες) και όχι η επίτευξη μιας στημένης συμφεροντολογικής «διαιτησίας» μεταξύ αντικρουομένων συμφερόντων (όπως εκφυλίστηκε μετέπειτα η πολιτική). Η πολιτική γεννάται εκεί όπου υπάρχουν πολίτες (δηλαδή άνθρωποι που δεν θα δέχονται τη δικτατορία καμμίας απόψης) και όχι εκεί όπου υπάρχουν αντικοινωνικές ομάδες αντικοινωνικών συμφερόντων (που επιβάλλουν την άποψή τους έστω και με δημοψηφίσματα). Τότε ακριβώς τα δημοψηφίσματα θα έχουν αποκτήσει το πλήρες νόημά τους.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Αγαπητέ Υπνοβάτη,
Γράφεις:
«στην αθηναϊκή περίπτωση υπήρχε ταύτιση συλλογικού και ατομικού συμφέροντος».
Χρησιμοποιείς λάθος ρήμα. Με βάση την περιγραφή που κάνεις, *επιβάλλονταν* ταύτιση κι όχι «υπήρχε». Επιβάλλονταν από τους νόμους που αποφάσιζε η εκκλησία του δήμου των Αθηναίων. Η διαφορά είναι μεγάλη. Αν «υπήρχε,» δεν υπάρχει λόγος για πολιτική. Αν «επιβάλλεται,» ο λόγος που υπάρχει πολιτική είναι ακριβώς η απόφαση του πως επιβάλλεται και τι.
Επί του αρχικού ερωτήματός σου:
«Σήμερα πολλοί πιστεύουν ότι τα δημοψηφίσματα από μόνα τους, αρκούν για να χαρακτηρίσουν ενα πολίτευμα ως άμεση δημοκρατία. Αρκούν όμως, όταν:
α)ούτε η «αντιπροσώπευση» καταργείται (ώστε η εξουσία να ασκείται απευθείας από την κοινωνία),
β) ούτε έχει επιτευχθεί η έμπρακτη ταύτιση ατομικού και συλλογικού συμφέροντο (όπως συνέβαινε σε μιά οποιαδήποτε πόλη της κλασικής Ελλάδας);»
Κατ’ αρχην, δεν είναι θέμα ονομασίας. Φυσικά με δημοψηφίσματα, εκτός αν είναι σε απολύτως όλα τα ζητήματα και όλες τις αποφάσεις και τους νόμους, δεν υπάρχει αληθινή δημοκρατία. Αλλά, υπάρχει το παράδειγμα της Ελβετίας. Σε αυτό, θα έλεγα ότι υπάρχει η δυνατότητα, σε μεγαλύτερο βαθμό από σήμερα αλλά όχι σε απόλυτο βαθμό, να αξιοποιήσεις ένα σώμα ανθρώπων που ασχολούνται αποκλειστικά με την πολιτική και να διατηρήσεις για το «δήμο» το δικαίωμα να προτείνει και να αποτρέψει νόμους και αλλαγές του συντάγματος, που πρέπει να εισαχθούν σε δημοψήφισμα με δεσμευτικό αποτέλεσμα για το εκτελεστικό σκέλος του κράτους.
Εδώ, ακριβώς, είναι που μπορεί να χρειάζεται επιπλέον βελτίωση το σύστημα, καθώς το εκτελεστικό σώμα (κυβέρνηση — τεχνοκράτες ή κληρωτοί), πρέπει να διαχωριστεί *πλήρως* από το νομοθετικό, αν υποθέσουμε ότι διατηρούμε την ύπαρξη βουλής. Παρόλα αυτά, αυτό είναι δευτερεύον μπροστά στο ζήτημα του τελικού ελέγχου όλων των αποφάσεων από τη βάση, τους πολίτες.
Το μόνο πρόβλημα, που έχει αυτή η προσέγγιση, είναι ότι κάποιες ομάδες πληθυσμού δεν έχουν τις κατάλληλες δεξιότητες για να προωθήσουν ένα ζήτημά τους σε δημοψήφισμα. Αλλά θα προσπαθήσουν και η κοινωνία θα βρει το δρόμο της, πιθανότατα (ελπίζω) με την σταδιακή παροχή κρατικής στήριξης και υποδομής για τέτοιες ανάγκες.
Όσο για το (β), μου είναι ακατανόητη η προσέγγισή σου. Η δημοκρατία δεν προϋποθέτει και σε καμία περίπτωση δεν επιβάλει την ταύτιση απόψεων. Το πρόβλημα της διαφορετικότητας και της διαφορετικής άποψης δεν είναι πάντα θέμα υστεροβουλίας και δεν αποβάλλεται κανείς από τη δημοκρατία για άγνοια ή προκατάληψη. Όλοι έχουν δικαίωμα στην άποψή τους. Το κοινό συμφέρον δεν είναι κοινώς νοούμενο.
Πρώτη φορά βλέπω αυτά που λες για αποκλεισμό των αριστοκρατών από την εκκλησία του δήμου και νόμιζα ότι ο αποκλεισμός των συνοριακών αγροτικών πληθυσμών ήταν μόνο από αποφάσεις για πόλεμο με περιοχές γειτονικές τους. Οποιοσδήποτε τέτοιος αποκλεισμός μου είναι απαράδεκτος για σημερινή κοινωνία. Η αρχή πρέπει να είναι της ισηγορίας και δεν πρέπει να αποκλείεται κανείς και από καμία απόφαση.
Επιπλέον, πρέπει να έχουμε όλοι υπόψιν μας ότι η δημοκρατία δεν αντιμετωπίζει το θέμα της καταπίεσης των μειονοτήτων και μια σύγχρονη κοινωνία πρέπει να εισάγει διαδικασίες στήριξης και συμπερίληψης όσο γίνεται μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού και όχι επιβολής της πλειοψηφίας με καταπιεστικό τρόπο στις μειοψηφίες, χωρίς να υπάρχει όφελος, αλλά μόνο ως επίδειξη ισχύος. Η τέτοιου τύπου επιθετικότητα της πλειοψηφίας της κοινωνίας χωρίς λόγο και η λογική της «νίκης» της μια κοινωνικής ομάδας απέναντι στην άλλη πρέπει να υποχωρήσει και αν γίνεται σταδιακά να εξαφανιστεί.
Η δημοκρατία πρέπει να λειτουργήσει προς εξασφάλιση του ορθολογικού και της μη-καταστρατήγησης της επιθυμίας της πλειοψηφίας, αλλά η πλειοψηφία πρέπει να γίνει όσο μπορεί πιο γενναιόδωρη στις μειοψηφίες. Πάντα, βέβαια, ο τελευταίος, ο εξορθολογιστικός λόγος, πρέπει να ανήκει στην πλειοψηφία των πολιτών. Για αυτό το σκοπό, το δημοψήφισμα είναι ένα καλό εργαλείο.
Μου αρέσει!Αρέσει σε 1 άτομο
Η ταύτιση ατομικού και συλλογικού συμφέροντος στην Αθήνα (ή στς περισσότερες πόλεις της κλασικής Ελλάδας) δεν επιβαλλόταν (όπως θεώρησες ότι είπα): επιτυγχανόταν (αυτή είναι και η λέξη που χρησιμοποίησα στη διατύπωση το ερωτήματός μου, και δεν βλέπω γιατί είναι λάθος). Το «επιτυγχανόταν» έχει φυσικά τεράστια διαφορά από το «επιβαλόταν». Σημαίνει ότι η ταύτιση δεν είναι δοσμένη ή επιβαλόμενη από κάποια εξωκοινωνική αρχή («Θεός», «Ιστορία», και οι διάφοροι «ελέω» τους κλπ.) αλλά αναζητάται μέσω της (αυθεντικής) πολιτικής. Σημαίνει επίσης ότι η ταύτιση αυτή, αν και θεωρείτο ιδρυτική και «εφ’ άπαξ» αρχή της Δημοκρατίας, ωστόσο έπρεπε να επιβεβαιώνεται και να επικυρώνεται συνεχώς.
Υπ’ αυτή την έννοια, βεβαιότατα και μπαίνει θέμα ονομασίας: στην αυθεντική πολιτική ο άνθρωπος ως «ζώον πολιτικόν» αποφασίζει ό ίδιος (δηλ. χωρίς πολιτικούς «μεσάζοντες», «αντιπροσώπους», κυβερνήσεις κλπ), ατομικά και συλλογικά, για την τύχη του, Οπότε η δημοκρατία, ή είναι «άμεση», ή δεν υπάρχει. Το αντιπροσωπευτικό πολίτευμα δεν είναι δημοκρατία, αλλά ολιγαρχία συναίνεσης, ή φιλελεύθερη ολιγαρχία (όπως το αποκάλεσε πολύ εύστοχα ο Καστοριάδης). Επομένως το να ταυτίζονται τα δημοψηφίσματα με τη δημοκρατία (όπως ακούγεται πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα), ή συμβαίνει λόγω άγνοιας, ή γίνεται εκ του πονηρού. Σε μια φιλελεύθερη ολιγαρχία (κοινοβουλευτισμός) τα δημοψηφίσματα αποτελούν απλώς θεσμικούς εξωραϊσμούς της ολιγαρχίας και όχι ποιοτική μεταλλαγή της. Φυσικά, ακόμα κι έτσι είναι ευπρόσδεκτα. Αλλά τα δημοψηφίσματα ΑΠΟ ΜΟΝΑ ΤΟΥΣ δεν έχουν απολύτως καμμία σχέση με τη δημοκρατία, όταν δεν διεξάγονται σε καθεστώς δημοκρατίας, αλλά ολιγαρχίας.
Επίσης ουδέποτε ισχυρίστηκα (όπως με παρανόησες) ότι «η δημοκρατία προϋποθέτει και επιβάλει την ταύτιση απόψεων». Αυτό όμως που προϋποτίθεται σε μια δημοκρατία είναι το να έχει επιτευχθεί ΚΑΤΑΡΧΗΝ ταύτιση ατομικού και συλλογικού συμφέροντος, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές απόψεις, οι οποίες αποτελούν απλώς τούς εκάστοτε διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης και κατοχύρωσης αυτής της ταύτισης. Η ύπαρξη πολλών απόψεων ΕΠΑΝΩ ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ (επίτευξη ταύτισης ατομικού και συλλογικού συμφέροντος) είναι φυσικά ζωτική για μια δημοκρατία. Η πολιτική (άρα και η δημοκρατία) θα ήταν άχρηστη αν υπήρχε μόνο μία και «αυτονόητη» άποψη για το ποιό είναι το κοινό καλό…
Εδώ είναι απολύτως θεμιτό να αποκλείονται ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ από τη δημόσια συζήτηση, ομάδες οι οποίες θα μπορούσαν ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ να διεκδικήσουν πράγματα τα οποία ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ θα μπορούσαν να αποβούν επικίνδυνα για την υπόλοιπη κοινωνία. Η ισηγορία την οποία επικαλείσαι, δεν ήταν για τους αρχαίους εφευρέτες της δημοκρατίας ούτε «‘ίσωμα», ούτε γιατρικό «για πάσα νόσο και πάσα μαλακία», ούτε πολιτική καραμέλα, ούτε κάποια ηθικολογική έννοια: όταν κάποιοι έχουν ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ τη δυνατότητα να επωφεληθούν ΕΙΣ ΒΑΡΟΣ των άλλων (έστω κι αν δεν σκοπεύουν να τη χρησιμοποιήσουν) δεν υφίστανται οι προϋποθέσεις για ισηγορία. Ισηγορία (όπως άλλωστε ειδοποιεί και το πρώτο συνθετικό της λέξης) μπορεί να υπάρξει μόνο μεταξύ ίσων (δηλ. με ίσες δυνατότητες, ίσες ευκαιρίες, ίσα κίνητρα κλπ.). Οι ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ «περισσότερο ίσοι», πρέπει ΚΑΤΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ να αποκλείονται.
Σχετικά με τη «διάκριση των εξουσιών» στην οποία αναφέρεσαι, θεωρώ ότι οποιαδήποτε τέτοια είναι βαθύτατα αντιδημοκρατική, γραφειοκρατική και τελικά εξουσιαστική και αντικοινωνική. Η δημοκρατία δεν έχει να κάνει σε τίποτα με τη «διάκριση των εξουσιών» κλπ, αλλά με το αν η κοινωνία ασκεί η ίδια την εξουσία της (δηλ. χωρίς κυβέρνηση και άλλους υπερκοινωνικούς / εξωκοινωνικούς θεσμούς). Στη Δημοκρατία η εξουσία είναι μία και αδιαχώριστη, όπως και η πηγή της (η κοινωνία). Γι’ αυτό η «διάκριση των εξουσιών» (όπως και η πολιτική «αντιπροσώπευση» από την οποία πηγάζει) ήταν παντελώς άγνωστη στους ιδρυτές της Δημοκρατίας.
Με τις δύο τελευταίες παραγράφους σου, δεν θα μπορούσα να μην συμφωνήσω. Άλλωστε αυτά ίσχυαν και στις αρχαίες «ιδρυτικές» δημοκρατίες και μάλιστα με πολύ δικαιότερο τρόπο.
Παρ΄ όλα αυτά παραμένει το ερώτημα που έκανα προς όλους εδώ: αν γίνει δημοψήφισμα και επικρατήσει η παραμονή στην ευρωζώνη, πιστεύετε ότι σε επόμενα δημοψηφίσματα, η πλειοψηφία (που θα έχει ψηφίσει παραμονή στο ευρώ και συνέχιση του δανεισμού), θα ψηφίσει μέτρα ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗΣ στήριξης των 2 εκ. ζωντανών νεκρών (π.χ. αύξηση του βασικού μισθού κοντά στον ευρωπαϊκό μέσον όρο, επίδομα ανεργίας επ’ αόριστον, επιδότηση 100% του ενοικίου για ανέργους, «κλείδωμα» επ’ αόριστον των «κοκκινισμένων» στεγαστικών δανείων, με τα οποία άλλωστε διαφωνούν οι δανειστές του ψευδοκράτους επ’ απειλή διακοπής του δανεισμού);
Μου αρέσει!Μου αρέσει!