Εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου και δημοκρατία

Πριν λίγες ημέρες διεξήχθησαν και πάλι εκλογές, ήταν οι δεύτερες στην διάρκεια του 2015. Ενδιάμεσα οι Έλληνες πολίτες ψήφισαν – για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια – σε ένα προσωπικό δημοψήφισμα (plebiscite). Αν ζούσαμε σε μια πραγματική δημοκρατία το δημοψήφισμα αυτό θα έπρεπε να ήταν φυσικά υποχρεωτικό.

Θέλω να αποφύγω να σχολιάσω την αλλοίωση του χαρακτήρα του ΣΥΡΙΖΑ αλλά δεν μπορώ να μην επισημάνω κάποια στοιχεία που καταδεικνύουν την συνολική δυσλειτουργία (υπό δημοκρατικό πρίσμα) του πολιτικού μας συστήματος. Για άλλη μια φορά απεδείχθη  πως οι εκλογές δεν αρκούν, ως πολιτικό εργαλείο, για να εκφράσουν την λαϊκή βούληση. Πόσο μάλλον για να κάνουν τους πολίτες το πραγματικό υποκείμενο της πολιτικής, αυτούς δηλαδή που αποφασίζουν.

Ο Τσίπρας, σε μια προσπάθεια να ισχυροποιήσει την θέση του έπαιξε με την φωτιά (τους θεσμούς της άμεσης δημοκρατίας, ακόμα και στην υποτυπώδη μορφή ενός προσωπικού δημοψηφίσματος) και ‘κάηκε’. Όσοι βιαστούν να αντιτάξουν τα πρόσφατα αποτελέσματα της 20ης Σεπτεμβρίου νομίζω πως προσεγγίζουν μάλλον επιφανειακά το τι συνέβη σε πολιτικό επίπεδο τον τελευταίο καιρό αλλά και το τι πρόκειται να συμβεί.

Ας προσπαθήσουμε να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά.

Η δική μας δημοσκόπηση

Σε ένα παιχνίδι ισχύος αυτός που κερδίζει είναι ο ισχυρός. Είναι αλήθεια πως η ελληνική πλευρά διαπραγματεύτηκε για πρώτη φορά μόλις φέτος, κάτι το οποίο χαροποίησε τους Έλληνες αλλά ταυτόχρονα μας έκανε να συνειδητοποιήσουμε πόσο αδύναμοι είμαστε σε αυτό το ‘παιχνίδι’ και απέναντι σε μια παντοδύναμη Γερμανική ευρώπη. Επειδή ως ομάδα είμασταν σίγουροι πως ο Πρωθυπουργός θα προτιμήσει να μας προδώσει, υπογράφοντας μια νέα συμφωνία ερήμην των πολιτών, αποφασίσαμε να δράσουμε.

Έτσι, και με τις ελάχιστες δυνάμεις μας, κάναμε το αυτονόητο. Ρωτήσαμε τους συμπολίτες μας αν επιθυμούν να επικυρώνουν αυτοί, και όχι το πολιτικό προσωπικό της χώρας, την οποιαδήποτε νέα συμφωνία με τους δανειστές. Την Πέμπτη 4 και το Σάββατο 6 Ιουνίου σταθήκαμε στην πλατεία Συντάγματος και ρωτήσαμε 207 συμπολίτες μας δύο πολύ απλές, αλλά πολιτικά σημαντικότατες, ερωτήσεις:

a) ΣΥΜΦΩΝΕΙΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΝΕΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ;

και

b) ΣΥΜΦΩΝΕΙΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΩΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΑΚΥΡΩΣΗ ‘Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΟΥ;

Προσπαθήσαμε να ισο-μοιράσουμε το δείγμα μας σύμφωνα με το φύλο και την ηλικία. Τα αποτελέσματα ήταν κάτι περισσότερο από ενθαρρυντικά.

Το 61,35% υποστήριξε την διεξαγωγή δημοψηφίσματος για κάθε νέα συμφωνία με τους δανειστές, ενώ αντίστοιχα το 78,74% υποστήριξε την θεσμοθέτηση ακυρωτικών δημοψηφισμάτων και νομοθετικών πρωτοβουλιών πολιτών.

Και στις δύο ερωτήσεις οι γυναίκες υποστήριξαν περισσότερο τις προτάσεις (+9.9% και +7,32% αντίστοιχα).

Όσο αφορά την ηλικία η μεγαλύτερη υποστήριξη εμφανίσθηκε στην ομάδα 31-45, με την ομάδα 61 και άνω να υποστηρίζει λιγότερο από όλους τις προτάσεις (ακόμα και έτσι με ποσοστά υπέρ των προτάσεων 48% και 72% αντίστοιχα).

Το ακυρωτικό δημοψήφισμα υποστήριξαν περισσότερο όσοι έχουν λάβει δευτεροβάθμια εκπαίδευση (71,43%), ενώ τις πρωτοβουλίες πολιτών όσοι έχουν τουλάχιστον τριτοβάθμια εκπαίδευση (81,06%).

Τέλος, όσοι από τους συμπολίτες είναι άνεργοι υποστήριξαν σε μεγαλύτερα ποσοστά όλων τις προτάσεις (74,47% και 87,23% αντίστοιχα).

Στην συνέχεια (12 Ιουνίου) και γνωρίζοντας πως αυτό θα ήταν μάλλον λιγότερο αντιπροσωπευτικό αναρτήσαμε πανομοιότυπη δημοσκόπηση και στο blog μας. Η υποστήριξη των συμπολιτών μας ήταν και εδώ, σε γενικές γραμμές, ξεκάθαρη: 83,25% και 86,75% υπέρ των προτάσεων (μπορείτε να δείτε τα αποτελέσματα εδώ και εδώ).

Στον ενθουσιασμό που μας προκάλεσαν τα παραπάνω ήρθε να προστεθεί κάτι το οποίο ήταν πραγματικά ανέλπιστο. Νωρίς το Σάββατο 27 Ιουνίου, ο Τσίπρας κάλεσε τους πολίτες να δεχθούν ή να απορρίψουν με δημοψήφισμα την πρόταση Γιουνκέρ!

Το λάθος Τσίπρα

Σε αυτό το σημείο ο Τσίπρας έκανε το μεγάλο για αυτόν λάθος. Χωρίς να έχει ιδέα το τι είναι δημοκρατία (κάτι το οποίο δυστυχώς επιβεβαιώθηκε απόλυτα στην συνέχεια) θέλησε να παίξει με το όπλο του δημοψηφίσματος. Πίστεψε πως οι Έλληνες θα τρομάξουν και θα ψηφίσουν ΝΑΙ. Όμως αποδείχθηκε πως οι πολίτες δεν είχανε πει την τελευταία τους λέξη. Αντίθετα στην απαράδεκτη προπαγάνδα και τρομοκρατία των ιδιωτικών επιχειρήσεων που ονομάζονται ΜΜΕ, ενάντια στα φαντάσματα του παρελθόντος και σε απογοήτευση ακόμα και της ίδιας της κυβέρνησης οι Έλληνες πολίτες ψήφισαν ένα ξεκάθαρο και ηχηρό ΟΧΙ στην λιτότητα. Στην ουσία είπαν στον Πρωθυπουργό πως εκτιμούν την μέχρι τότε προσπάθεια του και του έδωσαν την εντολή να μην υπογράψει ακόμα μία καταστροφική και αδιέξοδη συμφωνία.

Στην συνέχεια ο Τσίπρας λειτούργησε με έναν δημοκρατικά απαράδεκτο τρόπο. Αντί να φέρει σε δημοψήφισμα την συμφωνία που υπέγραψε στις 13 Ιουλίου, προτίμησε, όπως και οι προκάτοχοι του, να δεσμεύσει την χώρα και τις ζωές όλων ερήμην μας. Έτσι έγινε απολύτως φανερό πως ως λαός δεν έχουμε το πολιτικό προσωπικό που μας αξίζει. Όλοι οι πολιτικοί χώροι συμφωνούν απόλυτα σε ένα μόνο πράγμα: θα αποφασίζουμε εμείς και όχι οι πολίτες. Ο ρυθμός με τον οποίο οι συμπολίτες μας χειραφετούνται και κατανοούν το αδιέξοδο της ανάθεσης (ειδικά όταν αυτή δεν υπόκειται σε κανένα έλεγχο, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα) είναι κατά πολύ ταχύτερος από την πορεία εκδημοκρατισμού των πολιτικών κομμάτων (αν υφίσταται τέτοια διαδικασία!). Οι πολιτικοί ταγοί, από την άκρα Δεξιά ως και την άκρα Αριστερά, επιθυμούν να συνεχίζουν να αποφασίζουν αυτοί, ερήμην και εναντίον μας. Ταυτόχρονα και αντίθετα σε αυτή τους την επιθυμία, ένα όλο και μεγαλύτερο τμήμα της ελληνικής κοινωνίας έχει κατανοήσει τα παραπάνω. Γνωρίζει πως οι πολιτικοί ψεύδονται και κατανοεί πως μας λείπουν τα εργαλεία για να μην τους επιτρέπουμε να ζουν παρασιτικά σε βάρος μας. Τι μπορεί να κάνει όμως;

750.000 λιγότεροι ψήφοι σε οκτώ μήνες!

Πριν η παραπάνω δυσαρέσκεια εκφραστεί δημιουργικά και με ένα ενεργό πολιτικά τρόπο, το πλέον λογικό είναι η αποχή. Θα μπορούσε κάποιος να πει πως οι λαοί απέχουν από τις εκλογές αντιπροσώπων κυρίως για δύο λόγους. Ή ζουν σε μια κοινωνία που το πολιτικό σύστημα είναι λειτουργικό και ως εκ τούτου δεν θεωρούν πως η εκτελεστική εξουσία μπορεί να κάνει την διαφορά (κάτι σαν: είναι όλοι τους μάλλον καλοί) ή το πολιτικό σύστημα είναι τόσο διεφθαρμένο και αδιέξοδο που θεωρούν πως οποιαδήποτε επιλογή θα φέρει εν τέλει τα ίδια αποτελέσματα (είναι όλοι τους μάλλον το ίδιο κακοί, κάτι άλλο θα πρέπει να αλλάξει). Αυτό που φαίνεται να ταιριάζει περισσότερο στην ελληνική κοινωνία είναι προφανώς το δεύτερο. Αν κάποιος δει τα απόλυτα νούμερα θα διαπιστώσει πως μέσα σε μόλις 8 μήνες τα κόμματα σημείωσαν τις παρακάτω απώλειες:

ΣΥΡΙΖΑ: μείον 320.000 ψήφοι ή – 14%

ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ: μείον 192.500 ψήφοι ή – 11%

ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ: μείον 8.800 ψήφοι ή – 2%

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ: μείον 115.000 ψήφοι ή – 25%

ΚΚΕ: μείον 36.000 ψήφοι ή – 11%

ΠΟΤΑΜΙ: μείον 152.000 ψήφοι ή – 40%

Η (δυνητική) πρωτοπορία των πολιτών

Προφανώς, οι συμπολίτες μας που επέλεξαν να μην ψηφίσουν δεν αποτελούν ένα αρραγές μέτωπο. Τα παραπάνω νούμερα δείχνουν όμως πως προέρχονται από όλους τους πολιτικούς χώρους και αυτό είναι κάτι που μπορεί να μας φανεί χρήσιμο όσο αφορά τα συμπεράσματα που μπορούμε να βγάλουμε. Είναι ξεκάθαρο πως ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας φαίνεται να απαξιώνει το πολιτικό μας σύστημα. Το πρόβλημα μας δεν είναι τα πολιτικά πρόσωπα (φυσικά στην συντριπτική τους πλειοψηφία ανεπαρκή) όσο το ίδιο το πολιτικό σύστημα που τα συντηρεί και τα αναπαράγει. Χωρίς ένα ουσιωδώς διαφορετικό πολιτικό σύστημα δεν θα υπάρξουν ποτέ καλύτεροι ‘αντιπρόσωποι’ από αυτούς που έχουμε. Όταν το παραπάνω γίνει κατανοητό θα ξεκινήσει μια διαδικασία εκδημοκρατισμού από τα ‘κάτω’ του πολιτικού μας συστήματος. Προτάσεις υπάρχουν (η δική μας εδώ) και είναι πολύ απλές τόσο στην σύλληψη τους όσο και στην υλοποίηση τους. Το μόνο που μένει να κάνουμε είναι να τις διαδώσουμε.

Βουρλής Πέτρος